Psychoterapeuci wykorzystują różne metody pracy. Główne nurty w psychoterapii to: poznawczo-behawioralny, systemowy, psychodynamiczny, humanistyczny. Przed rozpoczęciem terapii warto zapoznać się z najważniejszymi różnicami pomiędzy poszczególnymi nurtami. Dotyczą one podstawowych założeń teoretycznych obejmujących powstawanie zaburzeń psychicznych, sposobu oraz przebiegu ich leczenia.
Podejście poznawczo-behawioralne
Głównym założeniem terapii poznawczo-behawioralnej jest pogląd, że sposób, w jaki myślimy o różnych wydarzeniach wpływa na nasze uczucia, reakcje w ciele i zachowania. W trakcie terapii skupiamy się głównie na identyfikacji i zmianie dysfunkcyjnych przekonań, myśli i zachowań, które utrudniają codzienne funkcjonowanie. W przypadku napotykania realnych problemów, uczymy się sposobów ich rozwiązywania. Jeśli chcesz spróbować takiego podejścia terapeutycznego, to zapraszamy na konsultacje.
Psychoterapia poznawczo-behawioralna ma jasną strukturę i jest nastawiona na konkretne cele. Terapeuta na sesjach jest aktywny i dyrektywny – edukuje, wspiera, motywuje i wyznacza wspólnie z pacjentem zadania. Specjalista psychoedukuje pacjenta na temat jego zaburzenia, uczy konkretnych technik, sposobów radzenia sobie. Pomiędzy sesjami wykonywane są zadania terapeutyczne, które przyspieszają zdrowienie i umożliwiają ćwiczenie nowych umiejętności w praktyce. Wszystko to ma pomóc pacjentowi stać się własnym terapeutą.
Podejście poznawczo-behawioralne cały czas rozwija się i dlatego obecnie mówi się o terapiach poznawczo-behawioralnych. Ta nowa grupa terapii to tzw. "trzecia fala", która obejmuje terapię schematów, terapię akceptacji i zaangażowania (ACT), terapię poznawczą opartą na uważności (MBCT, potocznie bywa określana jako mindfulness), terapię dialektyczno-behawioralną (DBT). Podkreśla się w nich znaczenie relacji terapeutycznej, więzi z bliskimi, wczesnych doświadczeń, pracy z emocjami oraz duchowości - życia zgodnie z wartościami, współczucia, poszukiwania sensu swojego życia. Terapia poznawczo-behawioralna i schematów może być stosowana w pracy indywidualnej, z parami i grupowej.
Więcej o terapii poznawczo-behawioralnej znajdziesz w artykule: Terapia poznawczo behawioralna Wrocław
Podejście systemowe
Terapia systemowa jest zazwyczaj krótkoterminowa (zwykle trwa od roku do półtora) i opiera się na koncepcji, zgodnie z którą jako ludzie funkcjonujemy w wielu różnych systemach (powiązanych ze sobą elementach, stanowiących pewną całość). Kluczowym systemem jest rodzina. Problemy w jej funkcjonowaniu mogą wpływać na powstawanie zaburzeń psychicznych jej członków.
Każdy system wykazuje aktywność w dbaniu o swoją wewnętrzną równowagę zachowując lub zmieniając swoją strukturę. Objawy mogą np. stabilizować system rodzinny (zapewniać mu trwałość i równowagę) pomimo cierpienia osoby chorującej. Zaburzenie jednej osoby rozpatruje się w kontekście całego systemu (np. rodziny alkoholowej). Dużo uwagi poświęca się szukaniu sensu objawu, kiedy i w jakich okolicznościach przyniósł on klientowi korzyści. Następnie analizuje się dobre i złe strony objawu, co może stanowić punkt wyjścia do zmiany.
Ważne jest też badanie dynamiki relacji, sposobów komunikowania się w rodzinie oraz zasad i przekazów międzypokoleniowych. Terapia systemowa sprawdza się zarówno w pracy z parami, rodzinami, jak i pracy indywidualnej. W terapii indywidualnej analizuje się znaczenia nadawane swoim przeżyciom i relacjom przez klienta. Terapeuta podąża za nim, pozostaje neutralny i stara się wprowadzać optymalną różnicę w jego opowieść (narrację) - taką różnicę, która będzie dla klienta do przyjęcia. Dzięki temu klient ma szansę zobaczyć swoją historię w innym świetle. Terapeuta proponuje również wykonywanie różnych zadań pomiędzy sesjami.
Podejście psychodynamiczne
Nurt psychodynamiczny jest oparty na psychoanalizie i teorii relacji z obiektem, która akcentuje potrzebę posiadania relacji z innymi. Na nawiązywanie i utrzymywanie teraźniejszych relacji mają wpływ wczesnodziecięce doświadczenia z rodzicami (opiekunami). Dodatkowo wpływają one również na naszą samoocenę, umiejętność identyfikowania swoich zasobów i ograniczeń.
W terapii psychodynamicznej, która jest terapią wglądową, kładzie się nacisk na rolę nieświadomości, kształtującej w dużej mierze nasze życie poprzez istnienie ukrytych potrzeb i nierozwiązanych wcześniej konfliktów intrapsychicznych. W nieświadomości znajduje się to, czego nie akceptujemy i wypieramy w ramach naszych mechanizmów obronnych. Dlatego głównym celem terapii jest eksplorowanie tych obszarów, by mogły zostać uświadomione. Dzięki temu można lepiej poznać własne życie psychiczne, zasoby oraz ograniczenia oraz budować zdrowsze relacji z innymi. Praca w tym nurcie jest zwykle długoterminowa a relacja terapeutyczna stanowi główny czynnik leczący. Typowy jest też brak zadań terapeutycznych pomiędzy sesjami.
Podejście humanistyczne
Nurt humanistyczny akcentuje wolność człowieka w decydowaniu o sobie i posiadanie wszelkich zasobów do wyzdrowienia i samorealizacji. Przeszłe doświadczenia mogą jednak blokować zdolność do identyfikowania swoich emocji, potrzeb i ich realizowania, co może powodować powstawanie zaburzeń.
Typowe w tym podejściu jest to, że zamiast skupiania się na przeszłości, odpowiadaniu na pytanie o źródło problemów terapeuta wraz z klientem koncentruje się na jego teraźniejszej sytuacji (tzw. "tu i teraz"), w której będą widoczne mechanizmy zaburzeń. Dzięki temu terapeuta będzie mógł pomóc je uleczyć poprzez uruchomienie zasobów klienta. Planuje się również zadania pomiędzy sesjami.
Podejście humanistyczne kładzie duży nacisk na empatyczną i autentyczną relację terapeutyczną, umożliwiającą identyfikację i ekspresję swoich uczuć, potrzeb bez cenzurowania się. Takie całościowe doświadczanie siebie w danej, niepowtarzalnej chwili poszerza naszą świadomość i jest leczące. Równocześnie ze względu na unikalny charakter tych przeżyć to klient jest ekspertem w terapii, a terapeuta towarzyszy mu w podróży do samorealizacji. Wzrost poziomu samoświadomości oznacza zwiększenie wolności, znajomości swoich zasobów oraz zdolności do przezwyciężania trudności.
Podsumowanie
Reasumując, poszczególne nurty psychoterapeutyczne różnią się sposobem wyjaśniania powstawania zaburzeń i problemów psychologicznych, sposobem pracy na sesjach (np. aktywność terapeuty, wykorzystywanie zadań terapeutycznych między sesjami). Niezależnie od reprezentowanego nurtu, psychoterapeutów zawsze obowiązuje przestrzeganie zasad etyki zawodowej, a żeby leczenie było skuteczne potrzebne jest nawiązanie dobrej relacji terapeutycznej oraz Twoja współpraca i szczerość.
