W dobie rozwoju medycyny jesteśmy przyzwyczajeni do myślenia o leczeniu w kategoriach fizjologicznych i farmakologicznych. Jeśli doświadczamy bólu lub innych problemów, to współczesny świat ma na to łatwe rozwiązanie - bierzemy leki, które w niedługim czasie naprawiają nasz organizm. Sprawa komplikuje się, gdy doświadczamy zaburzeń psychicznych lub kryzysu. Zalewają nas przykre emocje i myśli, a działania stają się nieskuteczne. Pojawiają się wtedy często pytania: "dlaczego? jak się tego szybko pozbyć?”. Odpowiedzi na nie są jednak złożone.
Przyczyny zaburzeń psychicznych
Okazuje się, że proste i szybkie rozwiązania, które działają w przypadku dolegliwości medycznych, nie działają w przypadku ,,bólu” duszy. Prowadzi to do jeszcze większej frustracji i dezorientacji. Niestety ,,naprawa” psychiki wymaga czasu. Jedną z przyczyn jest to, że w przypadku naszych myśli i emocji jest inaczej - trudniej. Nasze życie wewnętrzne to skomplikowana interakcja myśli, emocji i reakcji w ciele, które w efekcie prowadzą do zachowań. W przypadku zaburzeń zauważamy te zjawiska na poziomie objawów, np. negatywne myśli o sobie, silny smutek i brak energii w depresji, które prowadzą do unikania aktywności.
Nasze problemy wynikają między innymi z głębokich, nieuświadamianych przekonań, które tworzą się w wyniku doświadczeń życia w danej rodzinie, kulturze, społeczeństwie, a nawet czasach. Ważne są również czynniki genetyczne, wpływające na istnienie podatności do rozwoju określonych zaburzeń. Dlatego skuteczne leczenie zaburzeń psychicznych i innych trudności emocjonalnych nie może być ograniczone do przyjmowania leków. Wymaga ono podjęcia psychoterapii (z greki psyche – dusza, therapein - leczyć), która dotyka zarówno przyczyn, jak i objawów problemów psychicznych. Jeśli chcesz rozpocząć psychoterapię, to zapraszamy na konsultację.
Różnice między psychoterapią a leczeniem farmakologicznym
W przeszłości jako metodę leczenia zaburzeń natury psychicznej znacznie częściej stosowano leki. Dziś, na podstawie rozwoju wiedzy na ten temat i licznych badań, sposób myślenia o zaburzeniach psychicznych nieco się zmienił. Często obok leków, a w niektórych sytuacjach nawet zamiast nich, wskazuje się psychoterapię jako podstawową i wystarczającą formę leczenia.
Z punktu widzenia biologii człowieka, zaburzenia psychiczne są związane ze zmianami równowagi chemicznej w funkcjonowaniu mózgu (tzw. neuroprzekaźników). Regularne przyjmowanie leków ma na celu interwencję w stan chemiczny mózgu, co w rezultacie wpływa na nastrój, poziom energii, reakcje i może przywrócić poczucie równowagi.
Świat, jaki stworzyliśmy, jest procesem naszego myślenia. I nie można go zmienić bez zmiany naszego myślenia.
Albert Einstein
Psychoterapia to z kolei metoda leczenia oparta o proces interpersonalny, w którym terapeuta używając odpowiednich narzędzi i wiedzy psychologicznej, towarzyszy pacjentowi w procesie modyfikacji zachowań, emocji i nawykowych sposobów widzenia siebie i innych (tzw. schematów poznawczych). Celem psychoterapii jest długotrwała, głęboka zmiana w kierunku zdrowszych myśli, przekonań, zachowań, co również daje pożądaną zmianę w obszarze emocji.
Psychoterapeuta nie jest lekarzem sensu stricto, ale osobą, która ukończyła podyplomowe szkolenie z psychoterapii i w wielu wypadkach, także studia psychologiczne. Terapeuta nie przepisuje leków, może natomiast zarekomendować wizytę u psychiatry.
Kiedy wystarczy psychoterapia?
Do psychoterapeuty można zgłosić się z bardzo szerokim spektrum zaburzeń i problemów natury emocjonalnej. W praktyce psychoterapia może wystarczyć jako forma leczenia większości zaburzeń. Pomocy u psychoterapeuty szukają osoby, które chciałyby pokonać rozmaite lęki, poradzić sobie z traumą z dzieciństwa lub trudnymi wydarzeniami, np. rozwodem. Terapeuta będzie niezbędny, jeśli zmagasz się z nałogiem, depresją oraz zaburzeniami osobowości. Podobnie, psychoterapeuta powinien być pierwszą osobą do konsultacji w przypadku niepokoju, zaburzeń lękowych czy ataków paniki.
Terapia będzie niezbędna także, jeśli cierpisz z powodu zaburzeń odżywiania, takich jak napadowe objadanie się, anoreksja czy bulimia. Jeśli czujesz się fizycznie źle, odczuwasz długotrwały ból lub inne dolegliwości, które nie mają źródeł w nieprawidłowościach funkcjonowania Twoich organów, możesz cierpieć na zaburzenia somatyzacyjne. Polegają one na tym, że uporczywie szukasz wyjaśnień swoich dolegliwości w fizycznym stanie organizmu, czego nie potwierdzają badania lekarskie, bo ich źródłem są problemy psychiczne. Dlatego psychoterapia jest skuteczną metodą leczenia zaburzeń somatyzacyjnych. W niektórych przypadkach w leczeniu powyższych zaburzeń korzystne będzie połączenie psychoterapii z wizytą u psychiatry i zażywaniem leków przez określony czas.
Do terapeuty można przyjść nie tylko z konkretnym problemem, czy w sytuacji kryzysowej, ale także, żeby po prostu lepiej poznać i zrozumieć siebie. Taki rodzaj kontaktu nazywamy terapią samorozwojową. Dla wielu osób psychoterapia to droga do otwarcia się na siebie i otaczający świat w kierunku szczęśliwszego i bardziej świadomego życia i poprawy jego jakości. W wyniku tego procesu dochodzi też do nawiązywania bardziej satysfakcjonujących relacji lub pogłębienia istniejących, zwiększa się poziom samoakceptacji, współczucia dla siebie i innych.
W jakich sytuacjach potrzebne są leki?
Leczenie farmakologiczne stosuje się w przypadku cięższych zaburzeń i chorób psychicznych. Farmakoterapia jest podstawową metodą leczenia w problemach takich jak choroba afektywna dwubiegunowa i psychozy, np. schizofrenia i zaburzenia urojeniowe. W leczeniu ciężkich zaburzeń psychoterapia jest oddziaływaniem wspomagającym. Warto pamiętać, że leki same w sobie nie leczą chorób psychicznych. Działają raczej na rzecz kontrolowania najbardziej niepokojących objawów, często umożliwiając osobom z zaburzeniami psychicznymi powrót do normalnego lub prawie normalnego funkcjonowania. Zmniejszenie objawów za pomocą leków może również zwiększyć skuteczność innych metod leczenia, takich jak psychoterapia.
Leki mogą także wspomagać leczenie niektórych zaburzeń. Będzie tak w przypadku ciężkiej depresji, uzależnień oraz zaburzeń: odżywiania, somatyzacyjnych, osobowości, lękowych. Mogą być też przydatne w przypadku współwystępowania zaburzeń psychicznych (np. depresji i zaburzeń osobowości albo zaburzeń odżywiania i zaburzeń lękowych).
Często pacjenci zaczynają leczenie farmakologiczne i terapię jednocześnie. Jeśli następuje poprawa, leki mogą zostać odstawione na rzecz samej psychoterapii. Ważne, by było to uzgodnione z psychiatrą.
Podsumowanie
Warto pamiętać, że tylko psychoterapia umożliwia nabycie trwałych umiejętności radzenia sobie z problemami i leczy źródła problemów psychicznych – wpływa na trwałą zmianę dysfunkcyjnych schematów poznawczych. Natomiast leki nie mają takiego działania. Przyczyniają się do zmniejszenie nasilenia objawów (np. lęku, obniżonego nastroju) i umożliwiają szybki powrót do funkcjonowania.
