Jak leczyć nerwicę?
Zaburzenia lękowe mają podłoże psychiczne, dlatego wymagają interwencji terapeutycznej. Leczenie nerwicy polega zwykle na łączeniu farmakoterapii i psychoterapii. Leki łagodzą objawy, jednak działają tylko doraźnie. Obecnie najskuteczniejszym sposobem leczenia, który zapobiega nawrotom i uczy pacjenta samodzielnego opanowania swojego lęku jest psychoterapia, w szczególności w nurcie poznawczo-behawioralnym.
Leki na nerwicę
Leki na nerwicę przepisane przez psychiatrę mają za zadanie kontrolować objawy psychiczne i fizyczne towarzyszące zaburzeniom lękowym. Tabletki na nerwicę nie leczą, a jedynie czasowo łagodzą objawy nerwicy umożliwiając powrót do równowagi psychicznej i rozpoczęcie terapii. Choć mogą być pomocne na początku leczenia, w wielu przypadkach nie są w ogóle potrzebne. Farmakoterapia zaburzeń lękowych ma jednak ograniczoną skuteczność, ponieważ nie zmienia niekorzystnych przekonań i schematów zachowań, które odpowiadają za rozwój i podtrzymywanie zaburzeń lękowych. Nerwice leczone wyłącznie lekami, czyli objawowo, mają tendencje do nawracania lub ujawniania się w innej formie.
Psychoterapia w leczeniu nerwicy
Badania pokazały, iż najlepsze efekty w leczeniu zaburzeń lękowych daje terapia poznawczo-behawioralna oraz stosowanie technik relaksacyjnych. Terapia polega na znalezieniu źródła negatywnych przekonań i myśli oraz zrozumieniu mechanizmów lęku – skąd się bierze, jakie myśli go napędzają, jak wpływa na reakcje w ciele i zachowania. Rozpoznanie umożliwia rozpoczęcie pracy nad zmianą. Dzięki pomocy terapeuty zmienisz swoje nawyki myślowe oraz zachowania, które podtrzymują problem. Poznasz techniki weryfikowania racjonalności myśli, zwiększysz umiejętność radzenia sobie z lękiem, opanujesz techniki relaksacji. Istotnym elementem terapii nerwicy jest ekspozycja na sytuacje lub obiekty wywołujące lęk. Pod okiem terapeuty osoba, która unikała danych działań czy sytuacji, krok po kroku zaczyna się w nie włączać, co pozwala przezwyciężyć lęk.
Objawy zaburzeń lękowych
Zaburzenia lękowe przyjmują przeróżną postać i mają specyficzne objawy. Obecnie wyróżnia się kilka podtypów:
Nerwica natręctw, czyli zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne OCD
choremu doskwierają natrętne myśli albo czynności, które musi powtarzać, ponieważ myśli, że ich niewykonanie spowoduje sytuację, której się obawia; natrętne myśli wiążą się z dużym cierpieniem
Fobia społeczna (lęk społeczny)
charakteryzuje ją bardzo silny lęk o to, jak ludzie mnie ocenią w sytuacji społecznej, poczucie ekspozycji, przekonanie, że wszyscy na mnie patrzą. Osoby chore nie lubią komunikacji społecznej, pracy w grupie, wystąpień publicznych, czasem nawet spotkań towarzyskich poza swoim domem
Nerwica lękowa (lęk uogólniony)
stale utrzymujące się napięcie w ciele i niepokój o codzienne wydarzenia oraz problemy, niemożność pozbycia się negatywnych myśli, zamartwianie się
Lęk paniczny (napady paniki, lęk napadowy)
bardzo intensywne stany lękowe, którym towarzyszą myśli, że umieram, wariuję, tracę kontrolę, nikt mi nie pomoże
Hipochondria (lęk o zdrowie)
utrzymujący się lęk przed byciem chorym na poważną chorobę
PTSD - zespół stresu pourazowego
ponowne przeżywanie traumatycznego wydarzenia, unikanie bodźców związanych z urazem i osłabienie normalnej wrażliwości na bodźce z otoczenia
Jak radzić sobie z nerwicą?
Lęk może poważnie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Jest to zaburzenie, które odbiera radość życia, a czasem doprowadza do paraliżu funkcjonowania w życiu codziennym. Czy istnieją skuteczne sposoby na nerwicę? W pierwszej kolejności należy zwrócić się do psychoterapeuty, który podczas konsultacji dobierze odpowiedni plan leczenia. W trakcie terapii zrozumiesz skąd się bierze lęk i co go napędza. Poznasz techniki, które zwiększą umiejętność radzenia sobie z lękiem. W razie potrzeby nauczysz się ćwiczeń pozwalających na relaksację i wyciszenie. Nie musisz żyć w lęku – zaburzenia lękowe są wyleczalne.
Najczęściej zadawane pytania
Rozwiej wątpliwości dotyczące nerwicy.
Co to jest nerwica?
Nerwica to zaburzenie psychiczne, którego istotną częścią są negatywne myśli i przekonania (np. coś mi się stanie), które wpływają na doświadczanie lęku i jego objawów somatycznych (fizjologicznych) oraz zachowania. Reakcje te wzajemnie się potęgują, tworząc błędne koło objawów nerwicowych. Osoba cierpiąca na zaburzenia lękowe ma negatywne myśli i przekonania na swój temat (np. jestem słaby i podatny na zagrożenie), świata (np. świat jest niebezpieczny) oraz ludzi (np. inni krytykują), które są często nieuświadamiane. W jej myślach dominują katastroficzne scenariusze, trudno jest jej przerwać ciąg martwienia się. W efekcie odczuwa lęk (nieuzasadniony i bez konkretnego powodu), któremu towarzyszą różne, nieprzyjemne doznania z ciała (objawy somatyczne). Mogą one przyjmować bardzo różnorodne formy: dolegliwości bólowe, których nie można wyjaśnić innymi schorzeniami, zaburzenia snu, brak lub nadmierny apetyt, problemy z popędem płciowym, szybkie bicie serca, odczucie słabości, zmęczenie i ciągły stanem napięcia w ciele. Objawy somatyczne z kolei wzmagają stan napięcia psychicznego i bycia w ciągłym „pogotowiu”. Tak właśnie powstaje błędne koło objawów lękowych, które następnie samo napędza się.
Jakie są objawy nerwicy?
Objawy nerwicy można podzielić na somatyczne, psychiczne, emocjonalne i behawioralne. Bardzo często na pierwszy plan wychodzą objawy fizjologiczne związane z układem nerwowym – zawroty głowy, szybkie bicie serca, napady gorąca, suchość w ustach, trzęsące się dłonie, dolegliwości trawienne. Towarzyszą im lękowe myśli typu „nie poradzę sobie”, czarnowidztwo, trudności w zapamiętywaniu i koncentracji. Osoba chora czuje niepokój, czasem wręcz paniczny lęk, przygnębienie i brak motywacji. W kwestii zachowania objawy nerwicy to: ogólne pobudzenie ruchowe, osłupienie, sięganie po używki, unikanie sytuacji wywołujących lęk a nawet myślenia o nich oraz kompulsyjne wykonywanie czynności.
Jakie są przyczyny nerwicy?
Przyczyn podatności na zaburzenia nerwicowe upatruje się w czynnikach biologicznych (odporność na stres, temperament), ale przede wszystkim w wychowaniu i przeżyciach wczesnodziecięcych. Podatność na lęk jest kształtowana w okresie dzieciństwa – lękowi rodzice przekażą podobne postawy swoim dzieciom. Do nerwicy w życiu dorosłym przyczynia się także wychowanie, w którym blokuje się wyrażanie emocji przez dzieci („grzeczne dziewczynki się nie złoszczą”) lub wyśmiewa je. Wychowanie autorytarne, w którym dziecko nie mogło wyrazić sprzeciwu i negatywnych emocji wobec opiekunów, a także wysoki stopień krytycyzmu i nierealistyczne wymagania z ich strony mogą przełożyć się na lęk przed brakiem osiągnięć, nadmierny wstyd i niezdrowy perfekcjonizm w życiu dorosłym. Emocjonalny chłód rodziców oraz ich brak umiejętności stworzenia warunków bezwarunkowej akceptacji i miłości to kolejne przykłady doświadczeń, które warunkują dziecko w stronę frustracji, lęku i zaniżonego poczucia własnej wartości. Z drugiej strony, nadopiekuńczość, zbytnia kontrola dziecka motywowana jego pozornym dobrem oraz izolowanie go od potencjalnych zagrożeń także przynosi skutki w postaci lekowych myśli i postaw. W okresie dzieciństwa formują się zatem podstawowe przekonania o sobie i świecie oraz wynikające z nich reakcje. Jeśli w tym czasie człowiek nie ma dostatecznie dobrej relacji z opiekunami, w której zaspokajane są jego podstawowe potrzeby emocjonalne, to w przyszłości może być bardziej podatny na rozwój zaburzeń lękowych. Innymi słowy, wyparte emocje i trudne doświadczenia w dzieciństwie nie znikają, lecz wracają pod postacią różnych zaburzeń emocjonalnych w dorosłości, jeśli w dorosłości dojdzie do nagromadzenia trudnych, stresujących wydarzeń (tzw. wyzwalacze).
Jakie są skutki nerwicy?
Nerwica powoduje ogólny brak radości życia. Towarzyszy jej obniżone poczucie własnej wartości, apatia lub przeciwnie – angażowanie się w bardzo trudne przedsięwzięcia po to, by we własnych oczach rekompensować niską samoocenę osiągnięciami. Osoby cierpiące na zaburzenia lękowe często wybierają unikanie sytuacji lub przedmiotów, które wywołują lęk (zwłaszcza w przypadku różnych fobii, także społecznej), a co za tym idzie wycofują się z życia społecznego (izolacja w domu), życia zawodowego lub nawet zaprzestają wykonywania niektórych codziennych czynności, np. nie korzystają z transportu publicznego. Życie osoby chorej na nerwicę jest pełne cierpienia. Niektóre osoby, błędnie przypisując alkoholowi i innym używkom działanie uspokajające, sięgają po nie regularnie, doprowadzając do stanu uzależnienia. W skrajnych przypadkach osoba z nieleczoną nerwicą może popełnić samobójstwo, zwłaszcza jeśli współwystępuje u niej depresja. Skutki nieleczenia nerwicy są bardzo poważne, dlatego istotna jest zarówno profilaktyka, dbanie o zdrowy styl życia i zdrowie psychiczne, jak i zgłoszenie się po fachową pomoc do psychologa lub psychoterapeuty.
Jak żyć z nerwicą?
Oprócz terapii, która daje najlepsze efekty w leczeniu zaburzeń lękowych, warto prowadzić zdrowy tryb życia i wykonywać ćwiczenia relaksacyjne. Aby wesprzeć leczenie zaburzeń lękowych należy zadbać o zdrowy sen, czas na bierny i aktywny odpoczynek oraz angażować się w czynności, które sprawiają Ci radość. Nawet delikatny, ale regularny wysiłek fizyczny, spowoduje wytwarzanie się w organizmie endorfin, czyli hormonów szczęścia. Ponadto, ważne jest utrzymywanie kontaktów towarzyskich, ale z osobami, których towarzystwo autentycznie Ci służy i sprawia przyjemność. Nie należy nadużywać alkoholu, palić papierosów i pić zbyt dużo kawy. Nikotyna, kofeina i alkohol to substancje psychoaktywne, które powodują, że objawy lęku się nasilają.
