O ile strach jest normalną i potrzebną emocją, która nas chroni przed zagrożeniem, o tyle przedłużający się lęk jest patologiczny. Jeśli doświadczasz nawracającego (i nieuzasadnionego) lęku, panicznych lub obsesyjnych myśli oraz szeregu objawów fizjologicznych związanych z pobudzeniem układu nerwowego, możliwe, że zmagasz się z nerwicą. We współczesnej medycynie zamiast nazwy "nerwica" stosuje się termin "zaburzenia lękowe". Jeśli zmagasz się z tym problemem, to nasi terapeuci mogą Ci pomóc.
Objawy nerwicy
Zaburzenia lękowe mają rozmaite objawy. Najogólniej można powiedzieć, że objawy zaburzeń lękowych manifestują się na czterech poziomach: poznawczym (myśli, wewnętrzny dialog), emocjonalnym, fizjologicznym i behawioralnym (zachowanie).
Jak ciało reaguje na lęk?
Niezależnie od tego, czy zagrożenie jest prawdziwe i naprawdę uciekamy przed groźnym psem czy niebezpieczeństwo jest wyobrażone, np. oczekujemy katastrofy, negatywnej oceny lub porażki następuje mobilizacja układu nerwowego. W sytuacji zdefiniowanej jako zagrożenie włącza się zespół objawów przygotowujących do ucieczki lub walki. Typowe symptomy to zalewający pot, suchość w ustach, uczucie pobudzenia i bycia "w pogotowiu", zawroty i napięciowy ból głowy, spłycony oddech oraz dolegliwości ze strony układu trawiennego – mdłości, ból żołądka. W trakcie napadów paniki pojawia się przekonanie, że mogę umrzeć, zwariować oraz ogromna chęć ucieczki, co stanowi kluczowy element poznawczy tego problemu.
Myślenie osoby chorej na nerwicę
Osoby cierpiące na zaburzenia lękowe mają bardzo wiele negatywnych, mocno zakorzenionych przekonań o sobie, o innych i o świecie. Tkwiąc w stanie lękowym przez lata, często nie zdają sobie sprawy, jak bardzo błędne i nieracjonalne są te przekonania. W psychologii mówi się o schematach myślenia, czyli pewnych uogólnionych przekonaniach i sposobach interpretacji wydarzeń, charakterystycznych dla danej osoby. Typowe dla osób cierpiących na zaburzenia lękowe jest "czytanie w myślach", czyli założenie, że Twoje myśli przedstawiają obiektywną prawdę o tym, co myślą inni, a nie po prostu Twoją opinię, np. "pomyślą, że jestem głupi". Często występuje też skłonność do czarnowidztwa i myślenia katastroficznego, np. "ten guzek to na pewno rak i umrę". Możemy od nich często usłyszeć obawy o bezpieczeństwo, wyolbrzymiony lęk przed porażką, założenie, że podjęta czynność i tak się nie uda, oraz inne negatywne założenia. Zaburzenia lękowe objawiają się także wyolbrzymianiem negatywnych rzeczy i minimalizacją pozytywów, a także nadmiernym uogólnianiem w negatywną stronę. Pacjent ma swego rodzaju okulary, mentalny filtr, przez który widzi rzeczywistość i z którego najczęściej nie zdaje sobie sprawy. Przykładem tego jest samo odczuwanie lęku, które chory odbiera jako dowód na to, że sytuacja jest zagrażająca, podczas gdy realnie jest to tylko jego interpretacja.
Zachowania, które towarzyszą nerwicy
Naturalną reakcją na lęk jest chęć ucieczki lub unikania sytuacji czy obiektu, który przeraża. Paradoksalnie jednak ucieczka potęguje lęk, ponieważ wzmacnia przekonanie, że to najlepsze rozwiązanie, a lękotwórcza sytuacja była realnie niebezpieczna. Podobnie działają zachowania zabezpieczające, np. "poprowadzę samochód, ale tylko kiedy ktoś jest obok", które sztucznie określają pozornie bezpieczne ramy wykonywania danej czynności. W psychoterapii, która jest skuteczną formą leczenia nerwicy pracuje się nad tym, aby stopniowo wchodzić w sytuacje lękowe oraz identyfikować i weryfikować negatywne myśli, które napędzają lęk. Dzięki terapii pacjent przekonuje się, że lęk wcale nie rośnie w nieskończoność i można stawić czoła lękowej sytuacji bez ucieczki.
Jak sobie radzić z nerwicą?
Lęk może poważnie utrudniać codzienne funkcjonowanie. Nie jest łatwo żyć z osobą, która cierpi na zaburzenia lękowe, zwłaszcza kiedy nie zdaje sobie z tego sprawy. Jest to zaburzenie, która odbiera radość życia, a czasem doprowadza do paraliżu funkcjonowania w życiu codziennym, od pracy po kontakty towarzyskie. Osoba cierpiąca na nerwicę unika wyzwań, może stać się wycofana i bez motywacji do życia. Co robić, aby się uspokoić i pokonać zaburzenia lękowe? Należy zwrócić się do psychologa, psychoterapeuty lub psychiatry. Podczas konsultacji specjalista pomoże stwierdzić, czy dręczące nas objawy to zaburzenia lękowe wymagające leczenia.
Jak o siebie zadbać?
Oprócz terapii warto prowadzić zdrowy tryb życia i wykonywać ćwiczenia relaksacyjne. Aby wesprzeć leczenie zaburzeń lękowych należy zadbać o zdrowy sen, czas na bierny i aktywny odpoczynek oraz angażować się w czynności, które sprawiają Ci radość. Sport, a nawet delikatny, ale regularny wysiłek fizyczny, spowoduje wytwarzanie się w organizmie endorfin, czyli hormonów szczęścia. Ponadto, ważne jest utrzymywanie kontaktów towarzyskich, ale z osobami, których towarzystwo autentycznie Ci służy i sprawia przyjemność. Nie należy nadużywać alkoholu, palić papierosów i pić zbyt dużo kawy. Nikotyna, kofeina i alkohol to substancje psychoaktywne, które powodują, że objawy lęku się nasilają.
