Wyobraź sobie kilka litrów mleka. Mleko w kartonie nie zajmuje dużo miejsca. Następnie wyobraź sobie, że mleko wylało się na podłogę i stało się wielką kałużą, w którą będziesz wchodził. Jednym słowem: bałagan! To samo dotyczy lęku. Jeśli nie znajdziemy dla niego miejsca, lęk zacznie się rozprzestrzeniać, a wtedy zlekceważenie go stanie się prawie niemożliwe.
Dawn Huebner
Ze względu na złożoność obrazu klinicznego zaburzenia obsesyjno-kompulsyjnego warto dokładniej omówić jaką postać mogą przyjmować objawy - obsesje i kompulsje. Przede wszystkim należy podkreślić, że ponad 80% ludzi doświadcza czasami natrętnych, trudnych do pozbycia się myśli. Warto wiedzieć po czym poznać, kiedy ich nasilenie osiąga wymiar zaburzenia. Jeśli zmagasz się z tym problemem, to nasi terapeuci mogą Ci pomóc.
Obsesje
Obsesje w OCD to nawracające, irracjonalne myśli, idee, wyobrażenia czy impulsy, które pojawiają się automatycznie i powodują u Ciebie cierpienie (np. obraz siebie jak atakujesz swojego partnera nożem) oraz chęć pozbycia się ich. Są jednak rozpoznawane jako własne myśli a nie nasyłane z zewnątrz, jak np. w schizofrenii. Podejmowane próby opierania się natrętnym myślom są zwykle bezskuteczne.
Najczęstsze tematy obsesji to:
- brud i choroba
- popełnianie aspołecznych, niemoralnych czynów, np. przemocy, seksualnych, bluźnierczych
- krzywda własna lub innych
- pedantyczność - wszystko musi być "odpowiednio" zrobione, symetrycznie ułożone
- nonsens – pozbawione znaczenia sformułowania, dźwięki
Kompulsje
Kompulsje w OCD to nawracające czynności, które możesz wykonywać w celu zapobiegnięcia jakiemuś wydarzeniu, które miałoby miejsce, jeśli dana czynność nie zostałaby wykonana, np. zachorowanie, jeśli w domu nie będzie idealnie czysto. Jeśli doświadczasz obsesji i kompulsji to zdajesz sobie sprawę z irracjonalności swoich myśli i zachowań, jednak z powodu lęku czujesz przymus wykonywania określonych czynności. Podejmowane próby przeciwstawienia się kompulsjom są zwykle bezskuteczne. Natrętne czynności mogą zajmować codziennie wiele godzin i często wiążą się z dużym spowolnieniem i niezdecydowaniem.
Kompulsje mogą mieć charakter pojedynczych czynności, np. mycie rąk, jak i złożonych zestawów czynności, które wykonujesz po sobie, np. mieszanie herbaty dziesięć razy w określoną stronę, stojąc przy oknie z jednocześnie zaciśniętymi zębami. Mogą być jawne (zachowania, które widać) i niejawne (czynności umysłowe, np. modlenie się, liczenie, powtarzanie słów).
Najczęstsze tematy kompulsji to:
- sprawdzanie, np. zamków, drzwi, kurków z wodą, wtyczek będące odpowiedzią na natrętną niepewność,
- poprawianie, układanie, porządkowanie, układu przedmiotów,
- czyszczenie, mycie, np. mycie rąk, domu
- przymusowe zbieranie i gromadzenie przedmiotów,
- ruminacje umysłowe: przeżuwanie czegoś dopóki nie uzyska się całkowitej jasności i pewności co do tego; nie kończące się, pseudofilozoficzne rozważania.
Literatura:
- Bryńska, A. (2007) Zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne. Rozpoznawanie, etiologia, terapia poznawczo-behawioralna. Kraków: WUJ.
- Wells, A. (2010). Terapia poznawcza zaburzeń lękowych. Kraków: WUJ.
