Koleżanka poczęstowała mnie ciastem. Najpierw się opierałam, a potem stwierdziłam, że to tylko jeden kawałek. Niestety to się tak nie skończyły. Jadłam i nie mogłam przestać. W końcu zjadłam chyba pięć kawałków. Jestem beznadziejna – rządzi mną jedzenie i pokusy. Będę gruba, a tak się staram trzymać dietę. Mimo wstydu poszłam do łazienki i zwymiotowałam to wszystko. Na chwilę czułam się lepiej, ale potem pomyślałam sobie, że jestem odrażająca i do niczego.
Bulimia to specyficzne zaburzenie odżywiania o podłożu psychicznym. Jednym z czynników wpływających na jej występowanie są czynniki kulturowe i społeczne - zmieniające się trendy i wymagania, komunikaty medialne oraz presja niektórych zawodów, jak np. modeling, balet, łyżwiarstwo figurowe. Bulimia została określona i nazwana stosunkowo niedawno, bo w 1980 roku. Obok anoreksji jest najczęściej diagnozowanym zaburzeniem odżywania, które dotyczy w większości młodych dziewcząt i kobiet, ale nie tylko. Osoby w różnym wieku, płci czy statusie społecznym mogą cierpieć na tego typu zaburzenia odżywiania. Często pierwsze fazy choroby są bagatelizowane lub niezauważane przez otoczenie chorego. Typową cechą zaburzeń odżywiania jest też chroniczność oraz przechodzenie w ciągu życia przez różne zaburzenia określane w kryteriach diagnostycznych. Często w przebiegu anoreksji przechodzi ona w bulimię. Jeśli cierpisz na bulimię lub inne zaburzenia odżywiania i szukasz odpowiedniego dla siebie leczenia, to nasi terapeuci mogą Ci pomóc.
Bulimia wpędza człowieka w tzw. błędne koło – napad objadania się powoduje silną chęć pozbycia przyswojonego pokarmu i kalorii poprzez: wywoływanie wymiotów, zażywanie środków przeczyszczających, restrykcyjne diety odchudzające, głodówki, lewatywy czy ćwiczenia fizyczne. Niestety wzmacnia to ten mechanizm - kolejne napady znowu skończą się podobnie. Dodatkowo po nich pojawia się wstyd, poczucie winy, nienawiść do siebie - napięcie emocjonalne, które zwiększa ryzyko kolejnych napadów. Osoba dotknięta bulimią nie tylko kompulsywnie się objada, ale również obsesyjnie myśli o jedzeniu, obawia się przytycia, przywiązuje nadmierną uwagę do wagi i kształtu ciała – stąd próby wydalania przyswojonego pożywienia.
Zrozumieć chorobę – poznaj przyczyny bulimii
Występowanie bulimii wynika z interakcji czynników biologicznych, społecznych i psychicznych, co określa w psychologii się mianem modelu bio-psycho-społecznego. Jest on dominującym obecnie podejściem w wyjaśnianiu powstawania zaburzeń psychicznych – wpływ mają czynniki biologiczne, psychologiczne i społeczne. Oznacza to, że skłonność do bulimii jest dziedziczna. Jeżeli w rodzinie danej osoby występowały przypadki zaburzeń odżywiania, nerwicy lub depresji, jest ona bardziej podatna do zachorowanie na bulimię w sprzyjających chorobie warunkach.
Dodatkowo ważne są czynniki społeczne – rodzina pochodzenia. Bulimia może być skutkiem konfliktów i alkoholizmu w rodzinie, nadmiernej kontroli, braku bezwarunkowej akceptacji przez rodziców lub odrzucenia przez środowisko, grupę rówieśniczą. Istotną rolę pełnią też traumatyczne przeżycia, w tym przemoc (emocjonalna, seksualna, fizyczna, zaniedbywanie), modelowanie przez rodziców dbałości o szczupła sylwetkę, nadopiekuńczość.
Natomiast czynniki psychologiczne obejmują: niską samoocenę, perfekcjonizm, narcyzm, neurotyzm, niezadowolenie z własnego wyglądu, impulsywność, depresyjność, problemy w separacji od rodziców, lęk przed dorosłością, własną seksualnością. Ważne są też czynniki poznawcze: sztywność myślenia, poczucie beznadziejności, zaburzona percepcja ciała, tendencja do myślenia w skrajnych kategoriach (tzw. myślenie czarno-białe), np. albo jestem świetna, albo beznadziejna. Warto też wspomnieć o trudności w identyfikowaniu własnych uczuć i prawidłowej ich regulacji - tolerowaniu ich i wyrażaniu w zdrowy sposób a nie poprzez objawy (napady, wymioty, głodzenie się).
Jak rozpoznać chorobę? Niektóre objawy bulimii
Osoba z depresją i zaburzeniami odżywiania zwykle nie chce sięgnąć po jakąkolwiek pomoc. Zawsze uważa, że ze wszystkim poradzi sobie sama, a właściwie to nie ma z czym sobie radzić, bo wszystko jest w jak najlepszym porządku
Natalia Krzesłowska ’’Na krawędzi widelca. Spowiedź bulimiczki”
Bulimia może być trudna do samodzielnego zdiagnozowania. Niektórzy lekceważą pierwsze objawy choroby, wypierają fakty na temat zmian swojego zachowania lub przypisują je chwilowym problemom i nagromadzeniu stresu. Często to bliscy zauważają niepokojące sygnały i motywują daną osobę do wizyty u lekarza, a w przypadku dzieci oraz młodzieży podejmują decyzję o leczeniu.
Jeżeli podejrzewasz u bliskiej osoby bulimię, to być może poniższa lista najczęstszych symptomów choroby pomoże Ci to sprawdzić. Pamiętaj jednak, że choroba u każdego może objawiać się innym zestawem zachowań. Dla uzyskania pewności konieczna jest konsultacja psychologiczna.
Oto najczęstsze sygnały ostrzegawcze:
- obsesyjne zaabsorbowanie jedzeniem
- nadmierna troska o kształt i wagę ciała
- spożywanie nadmiernie dużych ilości jedzenia w krótkim czasie, na przykład w ciągu dwóch godzin, czyli tzw. binge eating (z ang. napadowe jedzenie)
- epizody częstego objadania się i przeczyszczania powtarzające się cyklicznie i utrzymujące co najmniej 2-3 miesiące
- epizody przeczyszczania po napadach objadania się – wymioty, używanie środków przeczyszczających lub moczopędnych
- nadmierne ćwiczenia, diety i głodówki stosowane jako rutynowa metoda kontrolowania wagi, jak i po napadach objadania się
- ukrywanie lub gromadzenie żywności
- unikanie posiłków (np. w czasie głodówek)
- jedzenie do momentu fizycznego dyskomfortu lub bólu
- nawracające bóle przełyku lub gardła, zgaga (skutek wymiotowania)
- rany na ustach i w jamie ustnej (skutek wymiotowania)
- opuchnięcie policzków i szyi (skutek wymiotowania)
- popękane żyłki w oczach (skutek wymiotowania)
- wzdęcia, odwodnienie, bóle brzucha
- zaburzenia miesiączkowania
- osłabienie, zawroty głowy, omdlenia, anemia, sucha skóra
- odwodnienie, zaburzenie równowagi elektrolitowej, zaburzenia pracy serca i ryzyko zawału
- poczucie wstydu i winy podczas oraz po epizodach objadania się i przeczyszczania
- wzrastająca samokrytyka, stany depresyjne
Konsekwencje nieleczonej bulimii
Powikłania nieleczonej bulimii mogą zagrażać bezpośrednio życiu - zawał serca, w wyniku wymiotów może dojść do rozerwania przełyku oraz powstają rany w przełyku, które z czasem mogą ulegać zmianom nowotworowym. Pacjent wymaga wsparcia społecznego oraz kompleksowego leczenia. Skutki nieleczonej i zaawansowanej bulimii są zarówno psychiczne, społeczne, emocjonalne, fizyczne, jak i ekonomiczne. Wśród nich wyróżnić należy m.in. obniżenie jakości życia i samooceny, rozpad relacji, izolację społeczną, utratę pracy, bezsenność, nałogi, depresję oraz próby samobójcze.
Jak pomóc osobie chorej na bulimię?
Ryzyko związane z bulimią może zagrażać życiu, jednak dzięki odpowiedniemu leczeniu osoby, które zmagają się z tym poważnym problemem mogą uzyskać umiejętności potrzebne do wyzwolenia się od objawów i prowadzenia szczęśliwszego oraz zdrowszego życia. Główną metodą leczenia jest psychoterapia, natomiast farmakoterapia ma funkcję wspomagającą.
Zawsze warto mobilizować osoby cierpiące na zaburzenia odżywiania do konsultacji ze specjalistą i rozpoczęcia leczenia. Natomiast jeżeli masz w rodzinie lub wśród przyjaciół kogoś, kto już rozpoczął walkę z chorobą, staraj się wspierać tą osobę. Warto zapytać jakiego rodzaju pomocy potrzebuje. Może to dotyczyć codziennego funkcjonowania, wspólnego przygotowania i regularnego spożywania posiłków albo po prostu spędzania razem czasu. Obecność kogoś zaufanego, pozbawiona oceniania i krytyki, da osobie cierpiącej na bulimię bezpieczną przestrzeń do dokonywania zmiany, konfrontowania się swoimi problemami.
Warto pamiętać, że to osoba cierpiąca na zaburzenia odżywiania jest odpowiedzialna za zmianę. Możesz towarzyszyć, wspierać, ale tylko ta osoba może uruchomić swoje zasoby i wyleczyć się przy wsparciu psychoterapeuty. W przypadku osób nieletnich będzie na pewno potrzebne większe zaangażowanie rodziny, która może obserwować zachowania pacjenta i również uczestniczyć w psychoterapii. Zaangażowanie, motywacja do zmiany i wiara w sukces odgrywają kluczową rolę w drodze do zdrowia.
Jak leczyć bulimię?
Najlepiej udokumentowaną skuteczność w leczeniu bulimii ma terapia poznawczo-behawioralna. W terapii wykorzystujemy różne techniki, których celem jest pomoc pacjentowi. Wykorzystujemy psychoedukację o objawach bulimii, jej konsekwencjach i zdrowym odżywianiu. Następnie identyfikujemy mechanizmy podtrzymujące zaburzenie i staramy się je rozbroić. Terapia odbywa się w formie życzliwej i profesjonalnej współpracy z osobą cierpiąca na zaburzenia odżywiania, co oznacza poszanowanie jej potrzeb i celów.
Literatura:
- Cooper, M., Todd, G., Wells, A. (2005). Bulimia. Program terapii. Poznań: Zyski S-ka.
- Fairburn, C.,G, (2013). Terapia poznawczo- behawioralna i zaburzenia odżywiania. Kraków: WUJ.
- Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD-10. Badawcze kryteria diagnostyczne (2007). Kraków- Warszawa: Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne "Vesalius", Instytut Psychiatrii i Neurologii.
